EPS I ZABIEG ABLACJI

Wskazania do podjęcia proponowanego zabiegu.
Na podstawie wcześniej wykonanych badań (EKG, Holter, próba wysiłkowa) i zebranego wywiadu lekarskiego został/a Pan/Pani zakwalifikowany/a do badania elektrofizjologicznego serca i ablacji. Badanie elektrofizjologiczne jest inwazyjnym badaniem czynności serca (wymagającym wprowadzenia do serca cewników) wykonywanym w celu dokładnego rozpoznania rodzaju arytmii i/lub stwierdzenia zaburzeń przewodnictwa impulsów elektrycznych. Kierując się wynikiem uzyskanym podczas tego badania lekarz będzie w stanie wybrać optymalny sposób leczenia: przyjmowanie leków antyarytmicznych (utrzymujących prawidłowy rytm serca), implantację stymulatora lub kardiowertera-defibrylatora, albo też przeprowadzenie ablacji. Zabieg przezskórnej ablacji, wykonywany zazwyczaj zaraz po zakończeniu badania elektrofizjologicznego, jest inwazyjną metodą leczenia arytmii.

Jakie są główne przeciwwskazania do przeprowadzenia zabiegu?
Są one bardzo rzadkie, zazwyczaj zabieg można przeprowadzić bezpiecznie u większości pacjentów. Z uwagi na stosowane podczas zabiegu promieniowanie RTG kobiety w wieku rozrodczym (do czasu wystąpienia menopauzy) muszą być pewne, iż nie są w ciąży. Zaleca się więc wykonanie w dniu zabiegu testu ciążowego. W przypadku ciąży należy bezwzględnie poinformować o tym lekarza wykonującego zabieg.

Na czym polega i jak przebiega badanie elektrofizjologiczne?
Badanie elektrofizjologiczne przeprowadzane jest w sali diagnostyczno-zabiegowej. Po wejściu na salę zostanie Pani/Pan podłączona/y do urządzeń kontrolujących pracę serca. Okolice pachwin i szyi zostaną zdezynfekowane i przykryte jałowymi chustami. Lekarz znieczuli te miejsca, a następnie wprowadzi do żył/tętnic specjalne rurki, zwane koszulkami. Liczba założonych koszulek może być różna (od 1 do 6). Następnie przez koszulki wprowadzone zostaną elektrody/cewniki, które pod kontrolą obrazu RTG zostaną umieszczone w określonych miejscach w sercu. Najczęściej wprowadzane są one do prawego przedsionka, prawej komory i zatoki wieńcowej przez żyły udowe oraz przez żyłę podobojczykową, możliwe jest także wprowadzenie elektrod przez żyłę szyjną i żyłę odłokciową. Jeśli zachodzi konieczność wprowadzenia elektrod do lewej komory zakłada się koszulkę do tętnicy udowej, a w przypadku lewego przedsionka należy wykonać nakłucie transseptalne (przekłucie przegrody międzyprzedsionkowej) długą igłą. Po uzyskaniu dostępu do lewego przedsionka lub lewej komory, w celu zapobiegania powikłaniom zakrzepowo-zatorowym (np. udarowi mózgu) podawane są pod ścisłą kontrolą leki przeciwkrzepliwe (heparyna). Elektrody połączone będą z komputerem, dzięki czemu lekarz dokona różnych pomiarów dotyczących elektrofizjologii serca. W czasie badania serce będzie okresowo pobudzane do szybszej pracy, co zazwyczaj odczuwane jest przez pacjentów jako kołatanie. Często w czasie badania podawane są różne leki (np. izoprenalina, orcyprenalina, atropina, adenozyna, werapamil) w celu sprawdzenia ich wpływu na pracę serca. Przez cały okres zabiegu będzie Pani/Pan przytomna/y i będzie Pani/Pan mogła/mógł rozmawiać z lekarzem wykonującym zabieg. Samo badanie jest zazwyczaj bezbolesne. Czas zabiegu jest różny u różnych pacjentów i trwa zazwyczaj od 1 do 2 godzin.

Na czym polega i jak przebiega zabieg ablacji?
Ablacja to inwazyjny zabieg przeprowadzany w celu zlikwidowania arytmii. Polega na wytworzeniu w sercu niewielkiej blizny blokującej przewodzenie impulsów. Wykonuje się ją w postaci punktów lub linii, w zależności od rodzaju arytmii, w prawym i lewym przedsionku, prawej i lewej komorze, zatoce wieńcowej i żyłach doprowadzających krew do serca. Ablacja przeprowadzana jest zazwyczaj bezpośrednio po wykonaniu badania elektrofizjologicznego i wymaga wprowadzenia do serca elektrody ablacyjnej. Zabieg może zostać wykonany różnymi typami elektrod/cewników ablacyjnych: elektrodą klasyczną, elektrodą wielopunktową, elektrodą ochładzaną solą lub cewnikiem balonowym (balon o średnicy 23-28 mm wypełniany środkiem chłodzącym (podtlenek azotu) i elektrodą ochładzaną podtlenkiem azotu. W przypadku elektrody klasycznej, wielopunktowej i ochładzanej solą przepływający przez elektrodę prąd o częstotliwości radiowej (RF) podgrzewa końcówkę elektrody do 40-70oC (ablacja RF). W przypadku cewnika balonowego i elektrody ochładzanej podtlenkiem azotu następuje ochłodzenie do minus 30-80oC (krioablacja). Niezależnie od zastosowanego typu elektrody/cewnika ablacyjnego następuje wytworzenie blizny, która zapobiega przewodzeniu impulsów, które indukują arytmię. Do jej usunięcia niezbędne jest czasem wykonanie kilku blizn. Zabieg jest zazwyczaj niebolesny, ale w przypadku odczuwania dolegliwości bólowych podczas ablacji lekarz poda dożylnie leki przeciwbólowe. Skuteczność zabiegu oceniana jest na 90-100% i zależy od rodzaju arytmii. U niektórych pacjentów może jednak zachodzić potrzeba powtórzenia zabiegu ablacji. Podobnie jak badanie elektrofizjologiczne, zabieg wykonywany jest u przytomnego pacjenta. Czas zabiegu jest różny u różnych pacjentów i trwa zazwyczaj od 2 do 4 godzin.

Jakie są alternatywne metody diagnostyki i leczenia?
Na podstawie badan nieinwazyjnych (EKG, Holter, próba wysiłkowa) można zdiagnozować występowanie arytmii, ale tylko inwazyjne badanie elektrofizjologiczne pozwoli stwierdzić mechanizm jej powstawania i zaproponować adekwatne leczenie. Obecnie podstawą leczenia arytmii jest zabieg ablacji przezskórnej. Alternatywą dla ablacji jest przyjmowanie leków antyarytmicznych choć skuteczność takiego postepowania jest dużo niższa w porównaniu z zabiegiem ablacji.

Jak przygotować się do zabiegu?
Przez co najmniej 6 godzin przed badaniem nie może Pani/Pan spożywać posiłków ani pić. Jednak jeśli zażywa Pani/Pan jakieś leki na stałe, można je przyjąć, popijając niewielką ilością wody. Jeśli przyjmuje Pani/Pan leki antyarytmiczne lub przeciwkrzepliwe lekarz może zalecić nieprzyjmowanie ich przez określony czas przed zabiegiem. Przed ablacją należy dokładnie ogolić okolice obu pachwin – w tych miejscach wprowadzone zostaną koszulki naczyniowe a następnie cewniki/elektrody.

Jakie najczęstsze powikłania zdarzają się podczas badania eps i zabiegu ablacji?
Powikłania badania elektrofizjologicznego serca i ablacji zdarzają się stosunkowo rzadko. Możliwe powikłania mogą dotyczyć miejsc wkłucia i wprowadzania cewników tj. pachwiny, okolicy podobojczykowej, szyi (krwiak, tętniak rzekomy tętnicy udowej, przetoka tętniczo-żylna, odma opłucnowa) lub być związane bezpośrednio z sercem. Te ostatnie zdarzają się bardzo rzadko, ale mogą być groźne i nieraz wymagają dodatkowych zabiegów lub leczenia kardiochirurgicznego. Należą do nich: uszkodzenie zastawek, perforacja serca, tamponada (krew przedostaje się do worka osierdziowego i uciska na serce), przejściowe niedokrwienie mózgu, udar mózgu, porażenie przepony, blok przedsionkowo-komorowy wymagający implantacji stymulatora serca. Odsetek powikłań dotyczących serca to 1-2%. Poza wskazanymi przykładami istnieje także ryzyko wystąpienia innych powikłań.

Zalecenia dla pacjenta po zabiegu.
Z uwagi na wprowadzone koszulki naczyniowe po zabiegu nie będzie Pani/Pan mogła/mógł wstać z łóżka. Czas wymagany do samoistnego zasklepienia się nakłutych żył/tętnic wynosi kilka-kilkanaście godzin, podczas których musi Pani/Pan pozostawać w pozycji leżącej. Jeśli podczas zabiegu były stosowane leki przeciwbólowe należy pozostać na czczo przez kilka godzin. W zależności od indywidualnie oszacowanego ryzyka powikłań zakrzepowo-zatorowych (np. udaru mózgu), lekarz zadecyduje o potrzebie wprowadzenia lub kontynuowania doustnego leczenia przeciwzakrzepowego oraz wprowadzeniu lub kontynuowania przyjmowania leków antyarytmicznych. W celu uzyskania informacji oceniającej skuteczność zabiegu należy regularnie kontrolować zapisy EKG (zapis standardowy, Holter) w Poradni Kardiologicznej.