Telemedycyna (medycyna na odległość)

W Polsce telemedycyna jest jeszcze na wczesnym etapie rozwoju. 65% Polaków badanych przez TNS OBOP nigdy nie słyszało o istnieniu takich usług, a 67% nie wie o możliwości korzystania z nich w Polsce.

W krajach Europy Zachodniej, USA czy Japonii telemedycyna należy do najbardziej rozwojowych narzędzi monitorowania i leczenia chorych „na odległość”. Nieomal w każdej dziedzinie i specjalności medycznej możemy polegać na telekonsultacji i telediagnostyce. Dzięki telekonferencjom dochodzi do operacji chirurgicznych sterowanych zdalnie i obserwowanych przez zespoły specjalistów na różnych kontynentach w tym samym czasie. Stwarza to ogromne możliwości w diagnozowaniu i leczeniu chorób. Telefony komórkowe i aplikacje mobilne są dzisiaj wykorzystywane w kardiologii, ortopedii czy rehabilitacji. Pozwalają na bezpośredni kontakt z lekarzem, ciągły monitoring stanu pacjenta, wykonywanie EKG na odległość, przesyłanie obrazów (np. zdjęć rentgenowskich), przechowywanie ważnych dla pacjenta danych, itp. W przypadku osób niepełnosprawnych lub przewlekle chorych częsty kontakt z lekarzem jest jak najbardziej zalecany, ale nie zawsze musi to oznaczać kontakt bezpośredni.

Telemedycyna umożliwia sprawowanie stałej, ukierunkowanej na pacjenta opieki domowej, bez konieczności fizycznej obecności lekarza czy pielęgniarki środowiskowej. Jest to szczególnie ważne na obszarach wiejskich, w rejonach geograficznych trudno dostępnych (np. górskich, na wyspach), gdzie często zbyt mała liczba lekarzy pierwszego kontaktu i konieczność odbywania długich, męczących podróży celem uzyskania specjalistycznej opieki medycznej powoduje, że opieka tam sprawowana jest niewystarczająca, a jej jakość niska.

Telefon komórkowy jest udogodnieniem, które w rozwiniętych krajach dostępne jest dla zdecydowanej większości społeczeństwa. Dążenie do tego, by telefonem zastąpić cały szereg innych, używanych na co dzień urządzeń, jest więc naturalne. Możliwości telefonów rosną w tak dużym tempie, że za kilka lat może się okazać, że możliwość prowadzenia rozmowy jest tylko małym dodatkiem do urządzenia, które będziemy nosić w kieszeni. Fakt, że telefon mamy zawsze przy sobie, stwarza nieograniczone możliwości związane z ochroną naszego zdrowia.

Dla stanu zdrowia pacjenta duże znaczenie ma m.in. czynnik czasowy, a telemedycyna może wyraźnie skrócić czas oczekiwania chorego na czy zgromadzenie i wymianę niezbędnych dla pacjenta danych i informacji medycznych. Pozwala to na szybsze postawienie ostatecznej diagnozy i zastosowanie odpowiednich procedur leczniczych adekwatnych do potrzeb pacjenta.

Nie bez znaczenia pozostaje również korzystny rachunek ekonomiczny. W dobie głębokiego niedofinansowania służby zdrowia, osiągnięcia w rozwoju nowoczesnych technologii telemedycznych okazują się sprzymierzeńcem, umożliwiają bowiem leczenie i opiekę nad chorymi w domu przy znacznym ograniczeniu kosztów.

Szerokie perspektywy wykorzystania telemedycyny istnieją w podstawowej opiece zdrowotnej. Możliwość wykorzystania baz danych o lekach, przesyłania wyników badań, w tym badań obrazowych na odległość (np. rtg, usg), możliwość uzyskania telekonsultacji z ośrodka specjalistycznego to ważne zastosowania telemedycyny, istotnie podnoszące jakość świadczonych usług. W sprostaniu tym wszystkim wyzwaniom z pomocą przychodzi telemedycyna.

W krajach skandynawskich, Austrii i Nowej Zelandii od lat działają z powodzeniem programy i systemy telemedyczne, które pozwalają na zdalne monitorowanie pacjentów w domu, zarówno poprzez internet, systemy wideokomunikacyjne, jak i linie telefoniczne. Umożliwiają one monitorowanie sygnałów życiowych (np. ciśnienie, tętno, temperatura ciała), parametrów biochemicznych (np. poziom cukru we krwi), a także szybką interwencję lekarza w stanach zagrożenia powstających w domu (np. poprzez rejestrację zasłabnięć, upadków itp.). Rozbudowane systemy telemedycznej opieki domowej w Stanach Zjednoczonych są rzeczywistością także uzasadnioną ekonomicznie. Innymi przodującymi w tej dziedzinie krajami są Kanada, Australia, Japonia i Włochy.

Istnieje ogromna różnorodność urządzeń medycznych, które mogą zostać włączone do systemu telemedycznego w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta. Elektroniczny stetoskop umożliwia lekarzowi lub wykwalifikowanej pielęgniarce środowiskowej zdalne osłuchiwanie serca i płuc u pacjentów z zastoinową niewydolnością krążenia. Elektroniczny ciśnieniomierz i pulsoksymetr monitorują na bieżąco wartości ciśnienia tętniczego i wysycenie tlenem krwi tętniczej u osób z chorobami układu krążenia i układu oddechowego. System można wyposażyć również w elektroniczną wagę, cyfrowy termometr, sprzężony z komputerem glukometr, niezbędny w monitorowaniu na odległość pacjentów z cukrzycą. W zdalnej opiece nad chorymi z astmą nieocenione usługi oddaje sprzężony z komputerem lub wyposażony w specjalną przystawkę do telefonu osobisty przenośny spirometr.

Zgromadzone w ramach systemu telemedycznego dane pomiarowe pacjentów zostają przesłane do centrum monitorowania, gdzie są analizowane przez system i magazynowane w bazie danych pacjentów, skąd mogą być w dowolnym momencie wykorzystane przez lekarza, personel medyczny czy samego pacjenta.

W przypadku, gdy stan pacjenta się pogarsza i uzyskane wyniki pomiarów przekraczają dopuszczalne granice normy, system automatycznie wysyła “alert” – wiadomość emailem lub telefonicznie – do monitorującego lekarza lub pielęgniarki, którzy komunikują się z chorym i informują go o konieczności zmiany sposobu leczenia, dawki leku, pilnego zgłoszenia się do ośrodka zdrowia lub natychmiastowego przyjazdu do szpitala.

Diagnozowanie i monitorowanie zdrowia pacjentów w domu, tych chorujących na serce, cukrzyków czy astmę, jest już bardzo często praktykowane. Korzyści płynące z tego typu zastosowań czerpią obie strony: lekarze monitorują na bieżąco stan zdrowia swoich pacjentów obniżając tym samym koszty ekonomiczne utrzymania jednostek sanitarnych; pacjenci zyskują komfort lepszej jakości usług połączonej z wygodą, jaką jest przebywanie w dowolnym miejscu (niekoniecznie na oddziale szpitalnym).

Nadciśnienie tętnicze

Mało osób zdaje sobie sprawę z tego, iż nieleczone nadciśnienie tętnicze może powodować powikłania chorób układu krążenia co jest najczęstszą przyczyną zgonów Polsce. Wiele osób świadomie ignoruje zalecenia lekarza lub nie trzyma się ich ściśle z powodu małej uciążliwości schorzenia w życiu codziennym i według wielu zbyt wysokiej uciążliwości w monitorowaniu i leczeniu.

Aby rozpoznać nadciśnienie tętnicze należy wykonać szereg pomiarów, wiele razy w ciągu doby, do tego zaburzenia pomiarów ciśnienia występujące podczas wizyt lekarskich spowodowane stresem oraz wymagana duża częstotliwość wizyt w celu prawidłowego ustawienia leczenia są powodem dla którego pacjenci powinni wykonywać badania te w domu.

Do tego stworzony jest System Telemedyczny. Pacjenci wykonywać mogą badania w domu, a lekarze na bieżąco nadzorować przebieg leczenia. W ten sposób można zmobilizować większą ilość chorujących na nadciśnienie tętnicze osób i skłonić ich do prawidłowego leczenia.

Zarówno pacjent jak i lekarz ma możliwość obserwowania trendów wyników badań i nadzorowania w ten sposób poprawy zdrowia czy konieczności wprowadzenia zmian w leczeniu.

Telemedycyna nowoczesna forma usługi medycznej


Telemedycyna

Albert Einstein powiedział kiedyś, że „wyobraźnia jest ważniejsza od wiedzy”, a więc wyobraźmy sobie pacjenta z komputerem, kamerą i mikrofonem oraz urządzeniami wyposażonymi w czujniki, za których pomocą może konsultować swoje obawy z lekarzem, wykonywać badania i je przesyłać. Lekarz przekazuje zalecenia albo wzywa pacjenta na wizytę. Możemy sobie również wyobrazić, że każdą operacje chirurgiczną przeprowadza się na odległość bez bezpośredniego kontaktu pacjenta z lekarzem, a wszystko dzieje się szybciej, sprawniej, z korzyścią dla ludzi. Długie kolejki w gabinetach lekarskich staną się przeszłością, a rzetelna i kompleksowa obsługa za pomocą e-konta staną się czymś codziennym i oczywistym. W wyobraźni naukowców zrodziły się właśnie te wszystkie idee i znalazły swoje odzwierciedlenie w nauce, a konkretniej w rozwoju telemedycyny.Najnowocześniejsza technologia multimedialna, wideokomunikacja oraz Internet pozwolił świecie nauki na przełamanie barier geograficznych, postawienie szybkiej diagnozy oraz swobodnego przepływu informacji o pacjencie bez udziału samego pacjenta. Telemedycyna to innowacyjne rozwiązanie dla ludzi, którzy przez różne względy losowe nie są w stanie dotrzeć fizycznie na tradycyjne badanie u lekarza, szpitala czy jakiegokolwiek innego ośrodka zdrowia. Jest to również „lekarstwo” na trudniejszy dostęp do opieki zdrowotnej ludzi z okolic miast oraz o utrudnionym sposobie poruszania się. Ta dziedzina staje się jednym z najważniejszych sposobów ochrony zdrowia oraz tworzy rewelacyjne rozwiązania dla wszystkich zainteresowanych.


Początki telemedycyny

Historia telemedycyny sięga lat pięćdziesiątych. Powstawała ona wówczas na potrzeby wojska USA. Już w latach 60. zainstalowano satelitarną sieć telekomunikacyjną łączącą amerykańskie bazy wojskowe, rozrzucone na wszystkich kontynentach, ze specjalistycznymi ośrodkami medycznymi w USA. Rozwój telemedycyny miał swój początek również na potrzeby kosmicznego programu NASA. Monitorowanie stanu zdrowia astronauty musiało się odbywać na odległość. Pierwszym człowiekiem którego stan fizyczny i podstawowe parametry fizjologiczne zdalnie monitorowano podczas lotu był astronauta John H. Glenn. Lot ten odbywał się za pomocą statku kosmicznego Mercury 6, trwał 4 godziny 55 minut i 23 sekundy. Podczas tej misji astronauta trzykrotnie obleciał Ziemię. Największym postępowym wydarzeniem i osiągnięciem telemedycyny była przeprowadzona w 2001 roku operacja na pacjencie w Strasburgu przez francuskiego lekarza Jacques Marescaux, znajdującego się w tym czasie w Nowym Jorku. Była to pierwsza na świecie przeprowadzona na odległość operacja chirurgiczna polegająca na usunięciu pęcherzyka żółciowego.


Dlaczego ta dziedzina jest dla Polaków szczególnie ważna?

Polska populacja jest społeczeństwem starzejącym się. Według szacunków OECD, liczba osób powyżej 65 roku życia wzrośnie do 40% populacji w latach 2015 – 2030. Wzrosną wówczas wydatki na usługi medyczne, gdyż szacuje się, że osoby w tym wieku wymagają czterokrotnie więcej badań i konsultacji lekarskich, niż osoby młode i w średnim wieku. Dane przedstawione przez WHO pokazują, że 60% zgonów jest skutkiem chorób przewlekłych, natomiast koszt leczenia ich sięga 70% kosztów usług medycznych w krajach UE. Pacjenci chcieliby być leczeni przez najlepszych specjalistów, korzystać z usług wysokiej jakości i bezpiecznych technologii medycznych i leków. Oczekują także możliwości bycia niezależnym poza szpitalami i placówkami opiekuńczymi.


Zalety wdrożenia technologii telemedycznych

  • ułatwienie dostępu do specjalistycznej opieki medycznej mieszkańcom małych miast i wsi
  • usprawnienie działania instytucji zdrowotnych ich skuteczność i efektywność
  • spadają koszty działania administracji
  • skrócony czas oczekiwania na wizytę
  • zwiększona dostępność usług
  • zmniejszone ryzyko błędów lekarskich
  • zaoszczędzenie czasu na wypełnianiu dokumentacji oraz sprawdzaniu ubezpieczeń
  • szybszy dostęp do dokładnych, ujednoliconych i kompletnych danych
  • automatyczna analiza danych
  • asystowanie lekarzy specjalistów przy trudnych zabiegach i koniecznych operacjach wykonywanych przez lekarzy lokalnych
  • ułatwiony dostęp do pomocy medycznej w poważnych, nagłych przypadkach lub katastrofach naturalnych
  • zmniejszona hospitalizacja i zredukowanie konieczności dojazdów pacjentów
  • zwiększone możliwości szkolenia lekarzy oraz personelu medycznego